अछाम।
चार जनाको सानो परिवार। श्रीमान रोजगारीका शिलशिलामा भारतमा गएको १० बर्ष भयो। १८ वर्षको एक छोरा छन्। आर्थिक अभावका कारण पढाउन सकेन। अहिले छोरा ज्याला मजदुरीको काम गर्छ। २२ वर्षिया छोरी अपांग छन्।
छोरीले न बोल्न सक्छ, न त हिड्न नै। त्यति मात्रै होईन छोरीलाई खाना समेत खुवाउनु पर्छ। पहिले गाउँमै बसोवास थियो। अहिले साँफेबगर नगरपालिका वडा नम्बर ४, साविकको मष्टामाण्डौँ गाविसको जनकल्याण टोलको खोला नजिकै एक जस्ता पाताले छाएको दुई कोठे सानो घर छ मैना देवी भुलको। छोराले ज्याला मजदुरी गरेर कमाएको र श्रीमानले भारतबाट पठाएको पैँसाले घर खर्च मात्रै चल्छ।
कुरा गत माघ २० गते तिरको हो। मैनाको घरमा विद्युत महशुलको बिल बुझाउन एक कर्मचारी आए। उनले मैनाको हातमा विद्युत महशुल वाफतको बिल बुझाए र उनी फकिए। ६० वर्षिया मैनालाई लेख पढ गर्न आउँदैन। साँझ ज्यालादारी काम गर्दै आएका छोरा विजय घरमा आउँदा सो बिल देखाउनु भयो। छोराले बिल हेर्दा माघ महिनाको मात्रै विद्युत महशुल ६ हजार ७ सय ६८ रुपैँया आएको देखियो।
उनी अचम्म पर्दै छिमेकीलाई देखाए। हामीले राती उज्यालोका लागि मात्रै बत्ति बाल्छौँ। यति धेरै बिल कसरी आयोरु मैनाका छोरा विजय भुलले भोली पल्ट सोही बिल छिमेकमै बस्ने आफ्ना भिनाजु बिक्रम भुललाई देखाए। बिक्रमले उक्त बिल सहित आफ्नी सासु मैनालाई लिएर साँफेबगर स्थित नेपाल विद्युत प्राधिकरण अछाम वितरण केन्द्रको कार्यालयमा पुग्नु भयो।
कार्यालयमा बुझ्दा मिटर रिडिङ गर्दा जति यूनिट चलेको पाईयो हामीले त्यति नै महशुल लिने हो, बढी महशुल लिन नपाईने र रिडिङ गर्दा आएको बिल तिर्नैै पर्ने कार्यालयले भने पछि ऋण सापट गरेर विद्युत महशुल तिरेको मैनाले बताउनु भयो। मैनाले भन्नुभयो– विद्युत लाईन जडान गरेको तीन वर्ष भयो, मासिक रुपमा कम्तीमा ३० रुपैँया देखि बढीमा ९० रुपैँया सम्म बिल आउँथ्यो। हामीले बाल्ने बत्ति पहिले पनि चार थिए, अहिले पनि त्यति नै छन्। मैनाको घरमा रहेको मिटरमा पौषको महिना ४ युनिट मात्रै खपत भएको विद्युत कार्यालयकै रेकर्डमा उल्लेख छ।
मैनाले २०७६ असारमा मिटर जडान गरेकी थिईन। मिटर जडान गरेको पछिल्लो महिना ११ युनिट खपत भएको छ। मैनाको करिब ४ महिनामा सम्म मिटर रिडरै नभएको समेत भेटिएको छ। २०७८ मंसिर महिना सम्म कहिले १०, कहिले २० जस्तो मात्रै विद्युत खपत भएको देखिन्छ। पौषमा भने ४ युनिट खपत भएको देखिन्छ, तर माघमा भने एक्कासी ६ सय ५३ युनिट विद्युत खपत भएको पाईएको छ। आफूले माघ महिनामा आएको महशुल दुई किस्ता लगाएर ६ हजार ७ सय ६८ रुपैँया दुई किस्तामा तिरे पनि आफूलाई अनाचित्त लागि रहेको बताउनु भयो। मैनाको घरमा विद्युत महशुल बढी आउने फ्रिज, मोटर लगाएतका ईलोक्ट्रोनिक्स सामाग्री केही पनि छैनन्। मैनाले भन्नुभयो– आफूले यति धेरै पैँसा तिरे पनि मनमा खुलदुली लागि रहेको बताउनु भयो। मैनाका ज्वाइँ विक्रम भुलका अनुसार कार्यालय बाट आएका कर्मचारीले अहिले आएको बिल तिर्नै पर्ने र अर्को महिना कति महशुल आउँछ त्यसका आधारमा छुटको व्यवस्था गरिने कुरा भयो र हामीले विद्युत महशुल तिरेर फर्कियौँ।
यता नेपाल विद्युत प्राधिकरण अछाम वितरण केन्द्रका निमित्त प्रमुख नर बहादुर कुँवरले रिडिङ गर्ने कर्मचारी नयाँ भएका कारण बढी युनिट विद्युत खपत हुनसक्ने बताउनु भयो। उहाँले भन्नुभयो– लामो समय बन्द भएका कारण पनि यस्तो समस्या आउन सक्छ, सेवाग्राही कहिले काँही घरमा नभएका कारण पनि यस्तो हुने बताउनु भयो। उहाँले कहिले काहीँ मिटर बढी चल्न सक्छ, त्यसो हुँदा ग्राहकले मेरो मिटर चेक गरी पाउँ भनेर निवेदन दिए मात्रै कार्यालयले मिटर चेकजाँच गरिदिने बताउनु भयो।
ऋण सापट गरेर विद्युत महशुल तिर्नु त छदैछ, अछाम जिल्लामा समय–समयमा विद्युत आउने जाने पहिले देखिकै समस्या हो, यो समस्या समाधानका लागि खासै पहल भने भएको पाईदैन। राष्ट्रिय प्रसारण लाईन पुगेको लामो समय भई सक्दा पनि विद्युत सेवा अनियमित हुन नरोकिए पछि यहाँको दैनिक जनजीवन र व्यापार व्यवसाय बारम्बार प्रभावित हुँदै आएको छ। राष्ट्रिय प्रसारण लाईनमा जोडिएको जिल्लामा सेवा सुरु भए देखि नै पटक–पटक विद्युत सेवा अवरुद्ध हुने गरेका कारण उपभोक्ता हरू मारमा परेका हुन्। मौसममा सामान्य बदली हुँदा विद्युत अवरुद्ध हुने समस्या हट्न सकेको छैन। बादल लाग्दा, हावा चल्दा र पानी पर्दा समेत विद्युत अवरुद्ध हुने गर्दछ।
अछाममा अहिले नेपाल विद्युत प्राधिकरणका १३ हजार ग्राहक रहेका छन्। कार्यालय नजिकै रहेको ठाउँमा मिटर रिडिङ नहुने समस्या रहदाँ अन्य ठाउँमा कस्तो होला सहजै अनुमान गर्न सकिन्छ। अछाम जिल्लामा ६० लाखको मासिक विद्युत खपत भएपनि हाल कार्यलयले ३५ लाख मात्रै ग्राहकबाट रकम उठाउने गरेको छ। यस्तै विद्युत सेवा नियमित नभएका कारण उद्योग व्यवसाय ठप्प हुने गरेको छ। साँफेबगर स्थित खप्तड अफसेट प्रेसका सञ्चालक राजन भट्टका अनुसार विद्युत नियमित नहुँदा छापाखाना बन्द गरेर बस्नु पर्छ। कामको चाप भए पनि हात बाँधेर बस्नु पर्छ।
पाँच जनालाई रोजगारी दिई रहेको उनको उद्योग विद्युत् अनियमितताले पटक–पटक बन्द गर्नु पर्दा कर्मचारीलाई तलब दिन पनि समस्या भई रहेको उहाँले बताउनु भयो। विद्युत नभएका कारण कार्यालयका दैनिक कामकाज, बैंकिङ सेवा पनि प्रभावित हुने गरेका छन्। बिजुली अभावमा मोबाइल समेत चार्ज गर्न नपाए पछि खबर आदान–प्रदान गर्न पनि समस्या हुने गरेको स्थानीयहरूले बताउँदै आएका छन्। आकाशमा बादल लाग्दा पनि विद्युत बन्द हुन्छ।
